του Dr Ηλία Τσάκου* MD, FRCOG
Επιστημονικού υπεύθυνου μονάδας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής EmbryoClinic, Θεσσαλονίκης
Το άρθρο του Dr Ηλία Τσάκου για τηνεξατομικευμένη ιατρική στη γονιμότητα επιλέχθηκε προς δημοσίευση από: cityportal.gr
Ένα νέο κεφάλαιο στη γονιμότητα ανοίγει η εξατομικευμένη Ιατρική, αυξάνοντας την πιθανότητα επιτυχίας των θεραπειών, αλλά και την ασφάλειά τους. Μάλιστα, με αυτή την προσέγγιση το ζευγάρι συμμετέχει ενεργά, επιμορφώνεται και ενδυναμώνεται μέσα από μια επιστημονικά άρτια και ταυτόχρονα ανθρώπινη επαφή με την εξειδικευμένη ομάδα γονιμότητας.
Τι ακριβώς σημαίνει όμως εξατομικευμένη Ιατρική και πώς εφαρμόζεται; Η εξατομικευμένη (individualized) ή προσωποπoιημένη (personalized) ή απόλυτα ακριβής (precision) Ιατρική εφαρμόζεται με εξειδικευμένο τρόπο για κάθε ασθενή ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τα απόλυτα προσωπικά χαρακτηριστικά του και αναγνωρίζοντας την μοναδικότητά του. Ο όρος αυτός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και αφορούσε αρχικά στη μελέτη του μεταβολισμού των φαρμάκων στο πλαίσιο της Φαρμακογενομικής.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;
Η γονιμότητα είναι ένας από τους τομείς της Ιατρικής που εφαρμόζουν τα τελευταία χρόνια την εξατομικευμένη προσέγγιση, με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας και την επιτυχία της θεραπείας. Η εξατομικευμένη αντιμετώπιση της γονιμότητας εστιάζει στα μοναδικά χαρακτηριστικά του κάθε ζευγαριού ξεχωριστά –όπως είναι τα γενετικά, βιολογικά, ανατομικά, λειτουργικά, ψυχολογικά, ηθικά και νοητικά- αλλά και στις ιδιαιτερότητές του και προσαρμόζει ανάλογα τα διαγνωστικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Ο συνδυασμός της εξατομικευμένης ιατρικής προσέγγισης με την πρόοδο της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και της Γενετικής, τη συσσωρευμένη επιστημονική εμπειρία, την υψηλή τεχνολογία και την εξέλιξη των διαγνωστικών μέσων και της Φαρμακολογίας αποτελεί εχέγγυο για υψηλότατα επίπεδα ασφάλειας και επιτυχίας.
Η επιμελής καταγραφή του ιατρικού ιστορικού του ζευγαριού είναι το πεδίο από το οποίο ξεκινά η εξατομικευμένη προσέγγιση στο διαγνωστικό στάδιο της γονιμότητας, καθώς στοιχεία του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες για πιθανούς παράγοντες που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση. Για παράδειγμα ένα ιστορικό υπογονιμότητας, αποβολών, καρκίνου, θρομβώσεων ή σακχαρώδους διαβήτη και θυρεοειδοπάθειας αποτελεί δεξαμενή πολύτιμων πληροφοριών για επιπλέον εξατομικευμένη διερεύνηση και προφύλαξη.
Επίσης, στοιχεία από το ατομικό ιστορικό της γυναίκας, όπως πχ. δυσμηνόροια (επώδυνη περίοδος), μηνορραγία (αιμορραγία κατά την περίοδο), βραχείς κύκλοι περιόδου, άτυπο κοιλιακό άλγος κα., διαμορφώνουν μια σαφέστερη εικόνα. Αντίστοιχα, ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του άνδρα.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ;
Ο έλεγχος της ορμόνης ΑΜΗ, ο έλεγχος της μικροβιακής χλωρίδας, η εξασφάλιση της υγείας του τραχήλου της μήτρας με τεστ Παπανικολάου και ο έλεγχος των μαστών αποτελούν μερικές από τις απαραίτητες εξετάσεις για τη γυναίκα πριν από την θεραπεία Υπογονιμότητας. Επιπλέον εξετάσεις, όπως η Υστεροσκόπηση, ο γονιδιακός έλεγχος για Κυστική Ίνωση, ο έλεγχος Καρυοτύπου και ο έλεγχος θρομβοφιλίας δίνουν επιπλέον πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γυναίκας και μας κατευθύνουν στα κατάλληλα ιατρικά πρωτόκολλα που ενδείκνυνται σε κάθε περίπτωση. Στις εξετάσεις διερεύνησης γονιμότητας εντάσσονται βέβαια και αυτές που προβλέπονται και ορίζονται και από τη νομοθεσία, όπως πχ. η υστερο-σαλπιγγογραφία, ο έλεγχος γενετικών και λοιμωδών νοσημάτων, ο ορμονικός έλεγχος, και το υπερηχογράφημα.
Στην περίπτωση του άνδρα η γενική του υγεία, αλλά και η κατάσταση του γενετικού του υλικού, αξιολογούνται με εξετάσεις -πέρα από το κλασικό σπερμοδιάγραμμα- όπως η μικροβιακή εξέταση του σπέρματος, ο έλεγχος του κατακερματισμού του DNA σπέρματος (DFI test), ο ορμονικός έλεγχος και ο έλεγχος Καρυοτύπου και Κυστικής Ίνωσης. Μάλιστα, σε ειδικές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η συνδρομή εξειδικευμένου ουρολόγου-ανδρολόγου, ώστε η αξιολόγηση να είναι πλήρης και να έχουν βελτιστοποιηθεί οι συνθήκες πριν από τη θεραπεία με εξωσωματική γονιμοποίηση. Μέσω της εξατομικευμένης διάγνωσης αντιμετωπίζονται όλοι εκείνοι οι παράγοντες που οδηγούν στην αύξηση της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ;
Η θεραπεία γονιμότητας μπορεί να περιλάβει ένα μεγάλο εύρος παρεμβάσεων, για παράδειγμα φαρμακευτική θεραπεία ωορρηξίας, διόρθωση υποθυρεοειδισμού, αφαίρεση πολύποδα ενδομητρίου κλπ., που είτε από μόνοι τους είτε συνδυαστικά μπορούν να προσφέρουν τη μέγιστη επιτυχία με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
Με την εξατομικευμένη προσέγγιση γίνεται ορθή επιλογή του είδους της θεραπείας, π.χ. σπερματέγχυση, εξωσωματική γονιμοποίηση κλπ., του ιδανικού φαρμακευτικού πρωτοκόλλου για κάθε περίπτωση, της ενδεδειγμένης επικουρικής υποστήριξης (ιατρικής, φαρμακευτικής, ψυχολογικής κλπ.) και σχεδιάζεται η συνολική στρατηγική και το χρονοδιάγραμμα.
Επίσης, με την κατάλληλη διάγνωση και διόρθωση παραγόντων υπογονιμότητας αυξάνεται και η φυσική γονιμότητα, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις να μην χρειάζεται εφαρμογή μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Η εξατομικευμένη προσέγγιση γονιμότητας ενδείκνυται και για γυναίκες χωρίς σύντροφο, από 18 έως 49 ετών, οι οποίες επιθυμούν να γνωρίσουν, να διερευνήσουν, να συντηρήσουν και να βελτιώσουν τη γονιμότητά τους, καθώς επίσης και για γυναίκες χωρίς σύντροφο που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, καθώς προβλέπεται από την Ελληνική νομοθεσία και υποστηρίζεται από την Πολιτεία και την Επιστημονική κοινότητα.
* Dr Ηλίας Τσάκος MD, FRCOG
Ο Dr. Τσάκος έχει 30 χρόνια ιατρικής εμπειρίας, είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ιατρός και συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους στην Υστεροσκοπική, Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική στην Ελλάδα.
Eίναι:
- Μέλος ΔΣ Αντιπροσωπίας Βασιλικού Βρετανικού Κολεγίου για Ελλάδα και Κύπρο.
- Μέλος ΔΣ Ελληνικής Εταιρίας Ιατρών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΛΕΙΥΑ).
- Μέλος της Βρετανικής, Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής Εταιρίας Γονιμότητας (BFS, ESHRE, ASRM).
