Εκτιμάται πως περίπου 1 στα 6 ζευγάρια παγκοσμίως βρίσκονται αντιμέτωπα με την υπογονιμότητα.
Παρόλο που ο γυναικείος παράγοντας θεωρείται από τους περισσότερους ως ο κύριος υπεύθυνος, η αλήθεια είναι πως σε πάνω από το 50% των περιπτώσεων, η ανδρική υπογονιμότητα είναι συν-παράγοντας, ενώ σε 25% των περιπτώσεων είναι ο μόνος συσχετιζόμενος με υπογονιμότητα παράγοντας. Με αφορμή αυτά, θα εξηγήσουμε παρακάτω πολλές πτυχές της ανδρικής υπογονιμότητας αλλά θα δώσουμε και συμβουλές στους άνδρες που επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια.
ΠΟΤΕ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΩ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΗΣΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;
Ένα συχνό φαινόμενο σε ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν είναι πως πολύ γρήγορα και εύκολα πανικοβάλλονται όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Στα περισσότερα γόνιμα ζευγάρια, σύλληψη επιτυγχάνεται κατά μέσο όρο σε 4 μήνες προσπαθειών (συχνή συνουσία, ιδιαίτερα κατά τις γόνιμες μέρες της συντρόφου), με μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προσπαθειών να είναι αναγκαίο σε ένα σημαντικό αριθμό ζευγαριών. Ωστόσο, μετά από 12 μήνες προσπαθειών φυσικής σύλληψης, θα πρέπει να τεθούν κλινικές υποψίες για υπογονιμότητα, σχετιζόμενη με γυναικείο παράγοντα, ανδρικό ή και με τους δύο. Για έναν πιο γενικό οδηγό για την υπογονιμότητα και τις διαθέσιμες επιλογές, αλλά και συμβουλές, μπορείτε να δείτε για το σχετικό άρθρο μας: “ΔΥΣΚΟΛΕΥΕΣΤΕ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ ΕΓΚΥΟΣ: ΓΙΑΤΙ, ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΜΟΝΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ”.
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;
Πολλοί παράγοντες μπορεί να σχετίζονται με ανδρική υπογονμότητα, όπως:
Ιατρικοί παράγοντες: πολλά προβλήματα υγείας αλλά και θεραπείες για ορισμένες παθήσεις μπορούν να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα, όπως:
Κιρσοκήλη: μία παθολογική διόγκωση των φλεβών του όρχεος, μία συχνή και δυνητικά θεραπεύσιμη νοσολογική οντότητα.
Μεταβολικές διαταραχές, πχ διαβήτης, παχυσαρκία.
Ανατομικές ανωμαλίες:
Απόφραξη ης σπερματικής ροής (οποιοδήποτε επίπεδο από τον όρχι στην ουρήθρα).
Κρυψορχία.
Ελλείματα – ανωμαλίες σε μικρά σωληνάρια μεταφοράς (συσχέτιση με τραύμα, φλεγμονή κλπ).
Ανοσολογικές διαταραχές, όπως αντι-σπερματικά αντισώματα, κοιλιοκάκη κλπ.
Ορμονικές διαταραχές, όπως μειωμένη Τεστοστερόνη και δυσλειτουργία ενδοκρινών αδένων, όπως δυσλειτουργία υποθαλάμου, υπόφυσης, επινεφριδίων ή/και θυρεοειδούς αδένα.
Γενετικές ανωμαλίες: σύνδρομο Klinefelter, σύνδρομο Kallmann, Κυστική Ίνωση, χρωμοσωμικές ανωμαλίες κλπ μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ανδρική γονιμότητα.
Όγκοι, είτε του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος, είτε οργάνων που σχετίζονται με τη γονιμότητα, όπως υποθάλαμος, υπόφυση, επινεφρίδια ή/και θυρεοειδής αδένας.
Φάρμακα: χημειοθεραπεία, θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης, αναβολικά στεροειδή, ορισμένα φάρμακα, πχ αντιαρθριτικά μπορούν να επηρεάσου την ανδρική γονιμότητα.
Ιστορικό χειρουργείων στην πύελο (πχ εγχείρηση στους όρχεις, προστατεκτομή) και μεγάλων χειρουργείων κοιλίας.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Έκθεση σε χημικά (πχ ζιζανιοκτόνα, διαλύτες με βάση το βενζόλιο, βαφές).
Έκθεση σε βαρέα μέταλλα (πχ μόλυβδος).
Έκθεση σε ακτινοβολία ή/και ακτινοθεραπεία.
Αύξηση της θερμοκρασίας ή/και πίεσης (καθιστή θέση για πολλές ώρες, στενά ρούχα, συχνή ποδηλασία κλπ) μπορεί να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το μόνο σημείο είναι η υπογονιμότητα αυτή καθαυτή. Ωστόσο, ανάλογα και με την υποκείμενη αιτία, μπορεί να υπάρχουν και άλλα προειδοποιητικά σημεία, τα οποία σε συνδυασμό και με τη δυσκολία σύλληψης θα πρέπει να δημιουργούν υποψία για υπογονιμότητα:
Διαταραχές κατά τη σεξουαλική επαφή, όπως δυσκολίες κατά την εκσπερμάτιση, μικρός όγκος εκσπερμάτισης, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία ή/και στυτική δυσλειτουργία.
Άλγος, διόγκωση ή/και ψηλαφητός όζος στην περιοχή του οσχέου.
Υποτροπιάζουσες αναπνευστικές λοιμώξεις (πιθανή συσχέτιση με κυστική ίνωση).
Ανοσμία.
Γυναικομαστία.
Μειωμένη τριχοφυΐα σώματος και προσώπου.
ΠΩΣ ΔΙΑΓΙΓΝΩΣΚΕΤΑΙ Η ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;
Η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας πραγματοποιείται με διενέργεια σπερμοδιαγράμματος, μία δοκιμασία που εξετάζει πολλαπλές παραμέτρους υγείας των σπερματοζωαρίων, όπως:
Παράμετρος
Φυσιολογικό
Όγκος
> 1.5 ml
pH
>7.2
Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων
> 39 εκατ. στην εκσπερμάτιση >15 εκατ. ανά ml
Μορφολογία
>4% φυσιολογικές μορφές (μέθοδος Tygerberg)
Ζωτικότητα
> 58%
Κινητικότητα
>40%
Συγκολλήσεις
Καμία
Ένα παθολογικό σπερμοδιάγραμμα επιβεβαιώνει τη διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας στις περισσότερες περιπτώσεις. Επιπρόσθετες διαγνωστικές δοκιμασίες, όπως καλλιέργεια, Δείκτης Θραύσης DNA (DNA Fragmentation Index), οξειδωτικό στρες δείγματος (εκτίμηση μέσω συστήματος MiOXSYS®), γονιδιακός έλεγχος, πχ καρυότυπος από το περιφερικό αίμα, γονίδιο κυστικής ίνωσης, μικροδιαγραφή στο χρωμόσωμα Υ, υπέρηχος, μετεσκσπερματική ανάλυση ούρων ή/και βιοψία όρχεος μπορεί να διενεργηθούν ανάλογα με την περίπτωση.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, συμπληρώματα διατροφής, αλλαγές στον τρόπο ζωής, αποφυγή περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου και βελτίωση της ψυχικής υγείας μπορούν να βελτιώσουν δυνητικά τη γονιμότητα.
Συγκεκριμένα, ωφέλιμες αλλαγές περιλαμβάνουν:
Βελονισμός: συνεισφορά στη μείωση άγχους και δυνητική βελτίωση της ποιότητας σπέρματος.
Άσκηση.
Αποφυγή κατάχρησης ουσιών.
Ισορροπημένη διατροφή και συμπληρώματα διατροφής, ιδιαίτερα:
Βιταμίνη C
Βιταμίνη E
Σελήνιο
Ψευδάργυρος
Φυλλικό οξύ
Αποφυγή συνεχούς καθιστικής στάσης.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩ ΚΑΙ ΕΧΩ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;
Μερικές περιπτώσεις μπορούν να επιλυθούν με τις παραπάνω συμβουλές. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις που δεν επιλύονται, υπάρχουν μέθοδοι που επιτρέπουν την επιλογή τον πιο καλών σπερματοζωαρίων από το δείγμα στα πλαίσια των διαδικασιών Υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως πχ φυγοκέντριση ή πιο προηγμένες μέθοδοι (Zymōt).
Είναι σημαντικό να θυμάστε πως >10% των ανδρών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν συναντούν δυσκολίες, δεν είστε μόνος. Χάρη στην σύγχρονη Ιατρική Γονιμότητας, >90% των ανδρών με υπογονιμότητα τελικά αποκτούν γονιδιακά δικούς τους απογόνους.
Ένα συχνό φαινόμενο σε ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν είναι πως πολύ γρήγορα και εύκολα πανικοβάλλονται όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Στα περισσότερα γόνιμα ζευγάρια, σύλληψη επιτυγχάνεται κατά μέσο όρο σε 4 μήνες προσπαθειών (συχνή συνουσία, ιδιαίτερα κατά τις γόνιμες μέρες της συντρόφου), με μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προσπαθειών να είναι αναγκαίο σε ένα σημαντικό αριθμό ζευγαριών. Ωστόσο, μετά από 12 μήνες προσπαθειών φυσικής σύλληψης, θα πρέπει να τεθούν κλινικές υποψίες για υπογονιμότητα, σχετιζόμενη με γυναικείο παράγοντα, ανδρικό ή και με τους δύο. Για έναν πιο γενικό οδηγό για την υπογονιμότητα και τις διαθέσιμες επιλογές, αλλά και συμβουλές, μπορείτε να δείτε για το σχετικό άρθρο μας: “ΔΥΣΚΟΛΕΥΕΣΤΕ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ ΕΓΚΥΟΣ: ΓΙΑΤΙ, ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΜΟΝΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ”.